Dwa życia Yana

Yan Michalski, „wielkie nazwisko kultury brazylijskiej”, urodzony w 1931 roku w Częstochowie jako Jan Majzner, w Brazylii stał się jednym z najważniejszych krytyków teatralnych XX wieku. W czasach dyktatury wojskowej krytycznie przyglądał się interwencjom organów władzy w brazylijską produkcję artystyczną. Nigdy nie zabrakło mu odwagi, by głośno mówić o nadużyciach ze strony aparatu cenzury. Polskę opuścił po drugiej wojnie światowej, podczas której stracił całą najbliższą rodzinę. Po przybyciu do Rio de Janeiro o swoim dzieciństwie mówił mało i niechętnie. W jednym z wywiadów na pytanie dziennikarza dotyczące jego wojennych losów Yan odpowiedział zwięźle: „Moje dzieciństwo było podobne do tego opisanego przez Annę Frank”. Również od najbliższych mu przyjaciół i współpracowników można do dziś usłyszeć co najwyżej jedno krótkie zdanie: „Yan musiał ukrywać się w szafie”. Dopiero niedawne odkrycie korespondencji wysyłanej z częstochowskiego getta przez jego matkę pozwala zapoznać się z okresem jego dzieciństwa. Historia wojennych losów Yana, odkryta trzydzieści lat po jego śmierci, daje nowe spojrzenie na jego brazylijską twórczość.