Moje Wspomnienia Tom 1

Pierwszy tom wspomnień Jecheskiela Kotika, które po raz pierwszy ukazały się w Warszawie pod koniec 1912 roku, od razu zostały przyjęte bardzo entuzjastycznie przez ówczesnych czytelników. Świadczy o tym choćby pochlebna opinia, jaką wyraził o nich Szolem Alejchem, czołowy żydowski pisarz XX wieku : „To nie jest zwykła książka – toż to skarb, ogród, rajski ogród pełen kwiatów i ptasiego śpiewu. […] Po prostu monumentalne dzieło… Każdy żydowski dom interesujący się żydowską przeszłością powinien zostać dumnym posiadaczem tej książki”. Moje Wspomnienia można bez wątpienia uznać za jeden z ciekawszych przykładów literatury wspomnieniowej pisanej w języku jidysz. Jecheskiel Kotik opisuje swój rodzinny dom, dzieciństwo i młodość. Miasto Kamieniec Litewski, w którym się wychował, zamieszkane przez barwne postacie klanu Kotików, stanowi kanwę wspomnień i oś chronologiczną, wokół której rozwija się fabuła. Historia rodzinna jest jednak tylko pretekstem do opowieści o zachowanych w pamięci Kotika ludziach, do oddania miasteczkowego kolorytu. Autor opisuje nie tylko ważne historycznie wydarzenia, takie jak dekrety cara Mikołaja I czy polskie powstania, lecz porusza także podstawowe kwestie dotyczące życia Żydów w Europie Wschodniej w okresie nowoczesnym: zmianę ze społeczeństwa stanowego na społeczeństwo wczesnokapitalistyczne, społeczne i kulturowe spory o istotę i kształt żydowskiego życia toczące się między chasydami, misnagdami i maskilami. W Kamieńcu jak w soczewce skupiły się niemal wszystkie procesy zmieniające żydowskie życie, przebiegające podobnie w setkach innych miast i miasteczek w całej Europie Wschodniej. To wszystko czyni ze wspomnień Kotika autentyczny historyczny dokument o pierwszorzędnym znaczeniu. Dokument ten jest także unikatowym źródłem wiedzy o historii Żydów i innych grup społecznych w XIX-wiecznej strefie osiedlenia.